Prostyń znajduje się na terenie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Od prawie pói tysiąca lat jest tu sanktuarium Trójjedynego Boga. Wediug dokumentów archiwalnych w 1510 roku św. Anna objawiła się tam ubogiej kobiecie - Małgorzacie Błaszkowskiej. Święta powiedziała jej, że Bóg pragnie, aby na wzgórzu w Prostyni wybudować kościół poświęcony Trójcy Przenajświętszej. Na znak prawdziwości tego objawienia zostawiła cztery wieńce. Trzy ze sobą złączone - symbolizujące Trójjedynego Boga i jeden na swoją pamiątkę. Prośba przekazana przez św. Annę została wypełniona. Chociaż w tej miejscowości kościół istniał już w 1344 roku, to wybudowano nowy we wskazanym miejscu, a w 1511 roku erygowano parafię Prostyń. Wieńce pozostawione podczas objawienia umieszczono w 1514 roku w skromnej srebrnej koronie, którą do dziś błogosławi się wiernych, nakładając ją na głowę pielgrzyma. Obrzęd ten nosi nazwę koronacji.

Św. Anna objawiła się również jednemu z kmieci ze wsi Złotki. Pewna niewiasta prosiła go, żeby ją zawiózł do Prostyni. Mężczyzna zgodził się, zaprzągł woły i wyruszyli w drogę. Po kilku metrach od gospodarstwa woły raptownie skręciły w kierunku Prostyni przez bagna. Nic nie pomogły próby zmiany kierunku. Pasażerka uspokajała woźnicę, mówiąc, że szczęśliwie zajadą. Przed wzgórzem w Prostyni zatrzymali się i wtedy babka Pana Jezusa powiedziała: „Jestem św. Anna. Idę oddać cześć Trójcy Przenajświętszej". Następnie stanęła na miejscu, gdzie obecnie jest kościół, i modliła się.

Od momentu objawień do Prostyni zaczęły napływać tłumy pielgrzymów. Księga cudów świadczy o uzdrowieniach z bólów głowy, różnych kalectw, a nawet o powrocie kilku osób do życia. Pątnicy przybywali m.in. z Drohiczyna, Lublina, Lwowa, Parczewa, Poznania, z Pomorza i Żmudzi, z Prus i ziemi bielskiej. Wśród nich kmiecie i wojewodowie, szlachcice i biskupi. Wieść o objawieniach św. Anny i cudach w Prostyni dotarła także na dwór królewski. W 1547 roku przybyła na to miejsce żona Zygmunta Starego, królowa Bona Sforza. Pozostawiła w darze naczynia i szaty liturgiczne. Kościół w Prostyni stal się centrum pielgrzymek i odnowy życia duchowego nie tylko Podlasia. Na synodzie diecezji łódzkiej w 1589 roku ojcowie synodalni na czele z bp. Bernardem Maciejowskim nie mieli żadnych wątpliwości co do prawdziwości objawienia i wieńców pozostawionych przez św. Annę. Ponadto synod łucki zachęcił do pielgrzymowania do kościołów prostyńskich.

Szczególnym kultem jest otaczana w Prostyni cudowna statua przedstawiająca Tron Łaski. Nie wiadomo, w jaki sposób znalazła się na miejscu. Istnieją jedynie przypuszczenia. Jedno z nich mówi, że bp Paweł Holszański podarował ją z okazji inauguracji parafii. Według tradycji zaś przypłynęła ona Bugiem i zatrzymała się w prostyńskich zaroślach. Pierwsze miały ją zobaczyć kozy, które podnosząc wrzawę spowodowały, że zbiegło się wiele osób. Wyjęto z wody statuę i zaniesiono do kościoła. Znawcy sztuki mówią, że cudowna statua została wykonana około 1460 roku i nosi cechy rzeźb Wita Stwosza. Dokumenty z 1513 roku wspominają ją jako słynącą cudami -clarescit miraculis.

Kult Trójcy Przenajświętszej rozwijał się w Prostyni przez wieki. Po powstaniu styczniowym na odpusty przychodziło pod pozorem handlu kozami wielu unitów. Korzystając z obecności kapłanów, przystępowali do sakramentów świętych (podczas jednego z odpustów np. pobłogosławiono około stu związków małżeńskich). Do dziś wypieka się tu z ciasta małe figurki kóz. Podczas odpustów są one sprzedawane jako symbol odnalezienia cudownej statuy i przybywania unitów do sanktuarium. Podczas drugiej wojny światowej statuę uratował ks. Ludwik Werpechowski dwie godziny przed zniszczeniem kościoła przez hitlerowców.

Statua ma 125 cm wysokości. Jest wyrzeźbiona w drewnie lipowym.

Duchowość Prymasa Wyszyńskiego

Z Prostynią jest związany kard. Stefan Wyszyński. Jego ojciec byt tam organistą i tam zawarł związek małżeński z Joanną Karp - matką Prymasa Tysiąclecia. Ksiądz prymas w jednym z prywatnych listów napisał: „Moja duchowość trynitarna ma swoje korzenie w prostyńskim sanktuarium".

Warto powiedzieć, że na terenie parafii prostyńskiej znajduje się jeden z czterech największych obozów koncentracyjnych świata - Treblinka. W czasieII wojny światowej zginęło w nim około 800 000 osób, głównie Żydów. W pierwszą sobotę września w intencji pomordowanych celebrowana jest Msza św. (w części polskiej).

Do parafii należą: Bojary, Grądy, Kiełczew, Majdan Kiełczeski, Orzełek, Poniatowo, Prostyń, Rytele Swięckie, Treblinka, Wólka Dolna, Wólka Okrąglik, Złotki, Kolonia Złotki.

Z parafii pochodzą: ks. kan. Tadeusz Borowy, ks. Sylwester Gałach, ks. Wacław Jakubik, dr psychologii ks. Tomasz Małkiński, jezuita ks. Ryszard Mystkowski, ks. Józef Skarpetowski, salezjanin ks. Andrzej Wujek, salezjanin ks. Mirosław Wyszogrodzki, jeden brat zakonny i cztery siostry zakonne.