SANKTUARIA NA ŚWIECIE
W czasie swojego trzymiesięcznego pobytu na Malcie św. Paweł mieszkał, jak podaje tradycja, w grocie w pobliżu dzisiejszej miejscowości Rabat. Gościnnym mieszkańcom wyspy zwiastował prawdę o tym, że „Bóg zesłał swojego Syna zrodzonego z niewiasty". W ten sposób położył fundament pod żywy i głęboki kult maryjny, dzięki któremu Matka Najświętsza pozostaje od wieków na Malcie Najczulszą Matką Orędowniczką.
Ze względu na liczne kościoły, kaplice i sanktuaria Jej poświęcone - około 140 na powierzchni 315 km² - pięć małych wysp tworzy cudowny „archipelag maryjny".
Na Malcie od 1565 roku czczony jest obraz Matki Bożej Zwycięskiej, zwanej także Madonną Damasceńską. Właśnie z Damaszku, w 1475 roku, obraz miał być przeniesiony na Rodos. Następnie, w 1530 roku, przez Kawalerów Maltańskich został sprowadzony na Maltę i umieszczony na przedmieściach Castel S. Angelo, w kościele św. Katarzyny. Po zwycięstwie nad Turkami w 1587 roku Madonna Damasceńska została intronizowana w sanktuarium zbudowanym na pamiątkę tego zwycięstwa i zaczęto Ją czcić jako Matkę Bożą Zwycięską. Kult tego obrazu wśród maltańczyków był nadzwyczaj żywy już od samego początku, tak że kościół w dzień i w nocy wypełniał się wiernymi.
Obraz, ukoronowany w 1931 roku na pamiątkę czterechsetlecia swego przybycia na Maltę, znajduje się obecnie w kościele odbudowanym po zniszczeniach drugiej wojny światowej.
Madonna Karaffy czczona jest od trzech wieków w dawnym kościele Zakonu Kawalerów Maltańskich, a obecnie konkatedrze archidiecezji maltańskiej. Jej nazwa pochodzi od nazwiska przełożonego Zakonu Kawalerów Maltańskich Girolamo Caraffy, który w 1600 roku przywiózł z sanktuarium w Picciano (Matera) kopię obrazu Matki Bożej Wniebowziętej. Po jego śmierci obraz został umieszczony w kościele i otoczony żywą czcią ze strony wiernego ludu.
W bazylice w La Valletcie od 1418 roku, kiedy to karmelitanie przybyli na wyspę, jest także czczona Matka Boża z Góry Karmel. Na przestrzeni wieków Jej kult tak się rozprzestrzenił, że aż 34 z 52 parafii archidiecezji obchodzi odpust 15 lipca.
W miejscowości Mosta, pod koniec 1800 roku, został wybudowany ogromny kościół poświęcony Matce Bożej Wniebowziętej, który może pomieścić trzy tysiące osób siedzących i dziesięć tysięcy stojących. Kopuła uważana za trzecią co do wielkości w świecie, po kopułach Panteonu i bazyliki św. Piotra w Watykanie, ma średnicę 39,6 m i jest udekorowana licznymi freskami. Po ostatniej wojnie światowej kult maryjny w tym miejscu umocnił się, jako że bomby zrzucane kilkakrotnie na kopulę staczały się na ziemię, nie eksplodując. Jedna z takich bomb. która wpadła do wnętrza kościoła jest obecnie wystawiona w zakrystii.
Matka Boża z Groty jest upamiętnieniem objawienia się Matki Bożej myśliwemu, który ścigał swój lup aż do wnętrza groty. Dominikanie, którzy przybyli z Sycylii, zbudowali w tym miejscu podziemną kaplicę. Potem jednak, w 1575 roku, z powodu dużego napływu wiernych zbudowano kościół, który po trzęsieniu ziemi w 1693 roku odnowiono i powiększono. Obraz został ukoronowany 2 czerwca 1957 roku w obecności licznie zgromadzonych myśliwych, ubranych jak na polowanie, którzy oddali salwy honorowe dla upamiętnienia początków sanktuarium.
Mellieha jest najstarszym sanktuarium na Malcie, usytuowanym w niezwykle uroczym zakątku na północy wyspy. Istniało jako parafia już w 1436 roku. Znajdowała się tam mała grota, gdzie na skale byl wymalowany wizerunek Matki Bożej trzymającej na rękach Dzieciątko Jezus. Sanktuarium stanowiło cel pielgrzymek jeszcze dużo wcześniej, zanim powstała parafia, na co wskazują odkrycia dokonane podczas prac restauracyjnych fresku w 1975 roku. Odwieczność kultu potwierdzają też źródła historyczne, które odnotowały wizytę króla Alfonsa I Aragońskiego w 1432 roku w czasie jego pobytu na wyspie. Według odwiecznej tradycji, już od V wieku żyli w pobliżu sanktuarium mnisi, którzy realizowali regułę św. Augustyna. Tradycja ta tłumaczyłaby przybycie augustianów do sanktuarium w 1584 roku. Wybudowali oni pomieszczenia noclegowe dla pielgrzymów oraz kolumnadę, aby mieli się gdzie skryć przed słońcem i deszczem. Co więcej, biskup Gargallo w 1587 roku polecił właśnie augustianom odmalowanie obrazu Matki Bożej, który z biegiem czasu stracił żywość kolorów. Jednak w 1600 roku miejscowość została opuszczona przez jej mieszkańców z powodu ciągłych najazdów piratów muzułmańskich. Parafia przestała istnieć, ale grota ciągle była nawiedzana przez wiernych i dekorowana wotami. W 1614 roku sanktuarium zostało w dużej mierze zniszczone po najeździe sześćdziesięciu okrętów pirackich. Wierni odnowili jednak sanktuarium. Przykryto wówczas wizerunek Matki Bożej srebrną blachą, pozostawiając widoczne jedynie oblicze Matki Najświętszej i Jej Syna. W 1719 roku, w podzięce za dar deszczu po długiej suszy, zbudowano luk triumfalny przed wejściem do groty z napisem maltańskim i łacińskim: „Tobie ufali nasi ojcowie, ufali i Ty ich wybawiłaś".
W minionym wieku sanktuarium zostało powiększone. Dodano marmurowy ołtarz. Wizerunkowi Madonny nadano pierwotny wygląd. Ukoronowano go 24 września 1899 roku. W przeciągu kolejnych lat kult maryjny w tym miejscu ciągle się rozwijał.
Sanktuarium Ta' Pinu znajduje się wewnątrz terytorium wyspy Gozo. Jego powstanie wiąże się z kaplicą z 1545 roku, poświęconą Matce Bożej Wniebowziętej, zwanej Ta' Gentili, od nazwiska rodziny, która ją zbudowała. W 1619 kaplica została odnowiona przez niejakiego Pinu Gauci, który umieścił w niej obraz Matki Bożej Wniebowziętej, namalowany przez Wiocha Amadeo Perugino. Obraz do dzisiaj cieszy się czcią. Od tego czasu kaplica zmieniła nazwę na Ta' Pinu. W 1663 roku jednak, w czasie wizytacji apostolskiej, została zamknięta dla kultu i nikt już nie myślał ojej ponownym otwarciu. Jednakże 22 czerwca 1883 roku miało tu miejsce cudowne zjawisko. Młoda wieśniaczka, Carmela Grima, wracając wieczorem do domu po całym dniu ciężkich robót na polu, usłyszała kobiecy głos dochodzący z kościółka: „Odmów trzy Ave Maria na cześć trzech dni, w czasie których moje ciało pozostawało w grobie". Kobieta zwierzyła się pobożnemu młodzieńcowi, który zdradził jej, że także słyszał w tym miejscu głos, który zapraszał go do modlitwy do „ukrytej rany" Jezusa na Jego ramionach, spowodowanej ciężarem krzyża. Wkrótce rozpoczęły się pielgrzymki, zdarzały się cuda i zaczęto myśleć o zbudowaniu wielkiego sanktuarium, kryjącego w swoim wnętrzu dawną kaplicę Ta' Pinu. 30 maja 1920 roku rozpoczęto budowę sanktuarium, którą ukończono 13 grudnia 1931 roku. Obraz Matki Bożej został ukoronowany w 1935 roku.
Dla uczczenia setnej rocznicy objawień Matki Bożej w Ta' Pinu odbył się na Malcie we wrześniu 1983 roku IX Międzynarodowy Kongres Mariologiczny i XVI Międzynarodowy Kongres Maryjny. Liturgia na zakończenie miała miejsce w sanktuarium i sprawował ją legat papieski, kard. Salvatore Pappalardo z Palermo.
W tym samym sanktuarium Jan Paweł II w czasie swojej wizyty na Malcie 26 maja 1990 roku odprawił Mszę św. i wygłosił homilię, polecając wszystkim Maltańczykom zawierzenie matczynej opiece Najświętszej Maryi Panny, tak jak to czynili ich przodkowie.
(A.D.)