sanktuaria w Polsce

Kalisz – Sanktuarium Serca Jezusa Miłosiernego
O. Aleksander Jacyniak SJ

Istniejący od 400 lat kościół Księży Jezuitów o wnętrzu ubogaconym siedmioma ołtarzami oraz urzekającymi malowidłami ściennymi chwalącymi Trójcę Przenajświętszą i Matkę Bożą, od zakończenia pierwszej wojny światowej był centrum kultu Serca Jezusowego w Kaliszu.

Duchowość wyrażała się m.in. w działalności Apostolstwa Modlitwy, a także w uroczystych procesjach ku czci Serca Jezusowego. Od dziewięciu lat szczególnym skarbem świątyni jest obraz Jezusa Miłosiernego namalowany według zaleceń sługi Bożego ks. Michała Sopocki (spowiednika i kierownika duchowego św. Faustyny Kowalskiej) przez prof. Ludomira Sleńdzińskiego, rektora Politechniki w Krakowie. Obraz ten uzyskał podwójną aprobatę ze strony hierarchii Kościoła w Polsce: po raz pierwszy został zatwierdzony 2 września 1954 roku przez Komisję Artystyczną Archidiecezji Krakowskiej, na czele której stał bp Stanisław Rospond; drugą aprobatę uzyskał 5 października 1954 r. (dokładnie w 16. rocznicę śmierci s. Faustyny Kowalskiej) ze strony Komisji Głównej Episkopatu Polski. Jest drugim pierwowzorem obrazu Jezusa Miłosiernego; pierwszy - namalowany według opisu św. Faustyny - znajduje się w kościele Ducha Świętego w Wilnie.

Obraz przedstawia Zbawiciela w momencie ukazania się Apostołom w wieczór dnia zmartwychwstania ze słowami: Pokój wam! (...) którym odpuścicie grzechy; są im odpuszczone (J 20,21.23). Jest to objawienie się Bożego miłosierdzia w osobie Zmartwychwstałego i ustanowienie sakramentu pojednania. Chrystus w białej szacie wchodzi przez zamknięte drzwi, prawą ręką błogosławi, a lewą uchyla szatę w okolicy serca, skąd wychodzą promienie (blady i czerwony). Promienie te symbolizują krew i wodę, które wypłynęły z boku Zbawiciela po przebiciu go włócznią na krzyżu.

Nie tylko jednak długoletni kult Serca Jezusowego oraz obecność cudownego wizerunku Jezusa Miłosiernego skłoniły biskupa do podniesienia kaliskiej świątyni do rangi sanktuarium- Jest to także realizacja Programu dla Kościoła w Polsce, który przedstawił Jan Paweł II w czasie ostatniej wizyty biskupów polskich ad limina apostolorum. Powiedział wtedy: „W tym szczególnym momencie dziejów, kiedy wiele ludów i krajów, a pośród nich i nasz naród, dziękują Bogu za niezwykły dar wolności, a równocześnie boleśnie odczuwają głębokie zranienia, które pozostały w duszach ludzkich po dawniejszych i nowszych doświadczeniach wrogości ¡upokorzeń minionego okresu, rola Kościoła jest niezastąpiona. Kościół mocny wiarą w miłosierdzie Boże, którego codziennie dostępuje, leczy miłością rany grzechów i uczy budować jedność na fundamencie przebaczenia i pojednania. Również w społeczeństwie polskim upadek systemu komunistycznego, opartego na walce klas, odsłonił mało widoczne dotąd bariery podziałów, zastarzałych nieufności i lęków istniejących w sercach ludzi. Odsłonił też rany sumień, które poddawane ciężkim nieraz naciskom nie wytrzymały próby, na jaką zostały wystawione. Te rany uleczyć może tylko Boska ¡ludzka miłość, której znakiem jest przebite na krzyżu Serce Chrystusa” (przemówienie z 16 stycznia 1998, nr 5).

Jan Paweł II wyjaśnia

Dzisiejsze społeczeństwo szczególnie potrzebuje miłosierdzia Bożego. Współczesny człowiek szuka kogoś, kto okazałby mu serce. Właśnie miłosierny Jezus, objawiając swoje Serce, kocha jednocześnie Boską i ludzką miłością. Kult Serca Jezusa Miłosiernego jest z jednej strony symboliczny (serce cielesne), a z drugiej duchowy - wyraża miłość Słowa wcielonego do Boga Ojca i ludzi. Jest to miłość godna takiego Ojca (bogatego w miłosierdzie) i takiego Syna (oddającego życie z miłości za grzeszników).

Sanktuarium kaliskie to miejsce wielkiej czci i kultu, ale także miejsce, w którym można otrzymać szczególne łaski. Pielgrzymują tu liczni wierni. Cześć oddawana Sercu Jezusa Miłosiernego łączy kult Serca Jezusowego i kult Miłosierdzia Bożego: kult Najświętszego Serca Jezusowego jest w istocie odpowiedzią ludzkiej miłości na miłość Boga do człowieka (por. encyklika Haurietis aquas).Kult Miłosierdzia Bożego polega na ufności w miłosierdzie Boga, na staniu się na podobieństwo naczynia, aby dalej nieść miłosierdzie ludziom.

Ojciec Święty Jan Paweł II w encyklice Dives in misericordia mówi: „W sposób szczególny zdaje się Kościół wyznawać miłosierdzie Boże i oddawać mu cześć, zwracając się do Chrystusowego Serca; właśnie bowiem zbliżenie się do Chrystusa w tajemnicy Jego Serca pozwala nam zatrzymać się w tym niejako centralnym a zarazem po ludzku najłatwiej dostępnym punkcie objawienia miłosiernej miłości Ojca, która stanowi centralną treść mesjańskiego posłannictwa Syna Człowieczego”.

Działalność sanktuarium

W działalności sanktuarium dają się wyszczególnić cztery zasadnicze zakresy.

Pierwszy to wymiar modlitewno-liturgiczny. Wyraża się on w kulcie Miłosierdzia Bożego i Serca Jezusowego przez: czwartkowe i piątkowe nabożeństwa ku czci Boga bogatego w miłosierdzie; modlitwę i refleksję grup pielgrzymkowych i turystycznych; nowennę do Miłosierdzia Bożego rozpoczynającą się w Wielki Piątek, a kończącą w święto Miłosierdzia Bożego (obchodzone w niedzielę po Wielkanocy); otwarcie na ruchy, wspólnoty, zrzeszenia i stowarzyszenia pragnące zgłębiać i przybliżać innym tajemnice Bożego Miłosierdzia; regularną posługę w sakramencie pojednania; coroczne ogólnokaliskie procesje ku czci Najświętszego Serca Jezusowego; organizowanie w okresie Wielkiego Postu Kaliskiej Drogi Krzyżowej jednoczącej wiernych z cierpiącym Jezusem.

Drugi to działalność Domu Rekolekcyjnego. Celem rekolekcji zamkniętych i sesji formacyjnych, przedłużonej modlitwy osobistej i wspólnotowej jest nieustanne sięganie do zdrojów miłosierdzia Bożego. Wszystkie rekolekcje przygotowują do odkrycia prawdziwego obrazu Boga i owocnego przeżycia spotkania z Nim. Szczególnie oryginalną formą są rekolekcje Ignacjańskie. I tydzień Ćwiczeń Duchowych pomaga uporządkować nieład serca i prowadzi do spotkania z Miłosiernym Bogiem. II tydzień polega na kontemplacji Ewangelii, która uczy naśladowania Serca Jezusa Miłosiernego. III tydzień przygotowuje rekolektanta do jednoczenia się z Chrystusem, który cierpi, przebacza i niesie pocieszenie. Oprócz rekolekcji Ignacjańskich można w Domu Rekolekcyjnym przeżyć m.in. rekolekcje zwane Modlitwą Psalmów, które otwierają na biblijne formy kontaktu z Bogiem odkrywanym jako Bóg potężny, wszechmocny, niezmierzony i jednocześnie miłosierny; spotkania małżeńskie uczące pogłębionych form dialogu między małżonkami, dzielenia się uczuciami, odkrywania serca przed współmałżonkiem oraz wiele innych wartościowych rekolekcji, sesji i kursów formacyjnych.

Trzeci zakres działalności sanktuarium to szerzenie miłosierdzia w wymiarze społecznym. Działalność tę zapoczątkował w tym miejscu na dużą skalę na przełomie XIX i XX wieku zmarły w opinii świętości (w 1904 roku) ks. Konstanty Księski, kanonik honorowy kolegiaty kaliskiej, pochowany w podziemiach tej świątyni. Na poświęconej mu tablicy umieszczonej w nawie kościoła, napisano m. in.: „Kochał on Boga siłami wszystkimi. / Nad wszystko na świecie - Ojczyznę na ziemi. / W Polsce - najbardziej sieroce dzieci... / Za to mu gwiazda wiekuista świeci”.

W okresie powojennym działalność charytatywną wznowił o. Józef Urpsza SJ, były aptekarz. Stworzył on w latach 50. przy kościele Księży Jezuitów Apostolstwo Miłosierdzia, które opieką moralno-duchową i materialną otaczało chorych, rodziny wielodzietne, młodzież uczącą się oraz innych potrzebujących pomocy i opieki na terenie Kalisza i okolic. Czynny udział w apostolstwie brali ojcowie, nowicjusze, siostry zakonne, pielęgniarki oraz lekarze. Obsługiwano obłożnie chorych, poruszających się na wózkach, starców i niedołężnych oraz biednych. Dostarczano im leków, wydawano ubrania, udzielano sakramentu chorych, wypożyczano czasopisma katolickie, organizowano rekolekcje zamknięte w Lichemu, na Jasnej Górze, we Włocławku, a także w tutejszej świątyni. W dzieło to włączył się i kontynuował je o. Władysław Figiel SJ, który wkrótce stał się sławny w mieście ze względu na swój niezwykle serdeczny, osobisty kontakt z chorymi i potrzebującymi pomocy. W latach stanu wojennego udzielano wszechstronnej pomocy represjonowanym i ich rodzinom. Aktualnym kontynuatorem tego typu działalności jest Stowarzyszenie Akcji Miłosierdzia, które zainicjował o. Stefan Dzierżek SJ.

Jezuici zawierzają miłosiernemu Bogu naszą historię i współczesność. Sanktuarium znalazło siedzibę w murach uświęconych modlitwą wieków, ale jednocześnie przypominających wiele bolesnych momentów historii. Były to nie tylko powtarzające się epidemie. To miejsce wielokrotnie niszczyły wojska szwedzkie, rosyjskie, napoleońskie. Stąd władze carskie usuwały ówczesnych gospodarzy, bernardynów, za udział w powstaniu styczniowym. Tu w czasie drugiej wojny światowej miało siedzibę Hitlerjugend. Tutaj też w latach stanu wojennego były odprawiane Msze za Ojczyznę. To czwarty wymiar pracy duchowej sanktuarium.

W Sercu Jezusa Miłosiernego pragniemy składać także niełatwe karty naszej historii i tych, którzy ją tworzyli. Na placu przed świątynią (tzw. Ogrójcu), zostały umieszczone: obelisk upamiętniający żołnierzy armii napoleońskiej, którzy w roku 1812 przebywali w wojskowym szpitalu utworzonym w pomieszczeniach tutejszego klasztoru i tu zakończyli życie oraz na tym placu zostali pogrzebani; pomnik ofiar Katynia; symboliczny cmentarz tych, których wywieziono na nieludzką ziemię Syberii, Kazachstanu i innych terenów imperium radzieckiego; pomnik w hołdzie żołnierzom Armii Krajowej; tablice poświęcone żołnierzom Powstania Warszawskiego, funkcjonariuszom i pracownikom więziennictwa II Rzeczypospolitej oraz ich rodzinom - ofiarom represji NKWD w latach 1939-1941, lekarzom zamordowanym przez NKWD, zamordowanym policjantom ziemi kaliskiej pochowanym w Miednoje w 1940 roku oraz ofiarom stanu wojennego. W sanktuarium odbywają się uroczystości religijno-patriotyczne. Działają przy nim: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Oddział Kalisz oraz Stowarzyszenie Rodzin Katyńskich.

nasze trasy terminy kraje przeczytaj o naszych trasach