Sanktuarium Covadonga jest położone we wschodniej części Asturii, w gminie Cangas de Onis, ponad wąską i stromą doliną wijącą się w górach Picos de Europa. Najwyższy punkt doliny to 263 m n.p.m., a odległość w linii prostej od Morza Kantabryjskiego wynosi zaledwie 25 km. Pasmo górskie o nazwie Picos de Europa, które stanowi obecnie największy park narodowy w Europie o powierzchni 64 000 hektarów, leży na terenach należących do trzech hiszpańskich Wspólnot Autonomicznych: Asturii, Kantabrii i Kastylii-León. Picos, które swoją nazwę, jak głosi legenda, zawdzięczają powracającym z dalekich wypraw żeglarzom, są wspaniałym terenem pieszych wędrówek i skalnych wspinaczek. Na turystów czeka tutaj wiele wspaniałych szczytów, a wśród nich Peña Santa (2596 m n.p.m.) i Naranjo de Bulenes (2519 m n.p.m.), polodowcowych jezior, (np. Lago de la Escrina czy Lago Enol), wąwozów (Desfiladero del Rio Cares i Desfiladero de los Beyos). Jest tu bogactwo fauny (kozice) i flory – wspaniałe lasy bukowe, brzozowe oraz dębowe.

Historia

Żeby zrozumieć Covadonga, trzeba uchwycić genius loci i poznać jego historię. Covadonga została bowiem obwołana przez chrześcijańskich kronikarzy „ocaleniem Hiszpanii”. Dlaczego?

Obszar położony na północ od Gór Kantabryjskich i Pirenejów nie poddał się dominacji muzułmańskiej nad Półwyspem Iberyjskim. Asturowie nie ulegli także procesowi islamizacji. Obwołali wodzem Pelayo, który podburzał okoliczne osady do niepłacenia daniny i stawiania oporu Arabom. Wojska arabskie podjęły próbę zdławienia buntu. Próba ta już wkrótce przerodziła się jednak w regularną wojnę. Początkowo oddziały Pelayo ponosiły porażki, wkrótce losy kampanii odwróciły się za sprawą zwycięstwa pod Covadonga w 722 roku, gdzie mieszkańcy regionu kantabryjskiego, dowodzeni przez wizygockiego szlachcica Pelayo, odnieśli pierwsze zwycięstwo nad muzułmanami. W górach Kantabrii narodziło się także królestwo Asturii – kolebka chrześcijańskich królestw na Półwyspie Iberyjskim. Do zwycięstwa nad przeważającymi oddziałami arabskimi przyczyniła się zasadzka – grad głazów i kamieni staczanych ze zboczy nad doliną. Dodatkowo o zwycięstwie oddziałów dowodzonych przez dzielnego Pelayo zadecydował deszcz. Spowodował on lawinę błota, która spadła na zwarte oddziały Maurów znajdujące się w dolinie. Zwycięstwo nad przeważającymi oddziałami arabskimi zostało uznane za cud – zasługę Matki Bożej. Miejsce pierwszego zwycięstwa nad oddziałami arabskimi uznano także za miejsce narodzin rekonkwisty, czyli wielowiekowego zbrojnego odzyskiwania ziem utraconych na początku VIII wieku wskutek inwazji muzułamańskiej.

Święta Grota

Dla upamiętnienia tych wydarzeń miejscowa ludność wybudowała ołtarz w grocie, przekształcając ją następnie w kaplicę. Kaplica poświęcona Matce Bożej była często niszczona, za każdym razem jednak Asturyjczycy odbudowywali ją. Pierwsza figura Matki Bożej spłonęła w czasie pożaru kaplicy w 1777 roku. Figura znajdująca się obecnie w kaplicy pochodzi z początków XVIII wieku. Maryja stoi na tronie z kolorowych metali, jest ubrana w biało-złotą suknię i czerwony, bogato wyszywany płaszcz. W czasie hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939) cudowna figura zaginęła bez śladu. Dopiero w 1939 roku, już po rewolucji, do ambasady hiszpańskiej w Paryżu zgłosił się człowiek i ujawnił miejsce, w którym ukrył figurę Matki Bożej z Covadonga. Odbyły się wielkie uroczystości, podczas których dokonano ponownego umieszczenia figury w grocie. Warto wspomnieć, iż figurę Madonny niósł na swoich ramionach m.in. generał Franco, który dekretem mianował Matkę Bożą z Covadonga Generałem-Kapitanem Królestwa Hiszpanii.

Grota, w której znajduje się figura Matki Bożej, jest dość obszerna i obecnie mieści także sarkofagi króla Pelayo oraz Alfonsa I.

Poniżej groty bije jedno z dwóch najważniejszych źródeł wypływających w okolicach sanktuarium. Źródła te mówią o miłości ludzkiej i Boskiej. Pierwsze z nich nazywa się źródłem miłości i opatrzone jest fragmentem asturyjskiej copla – poezji śpiewanej przez trubadurów:

La Virgen de Covadonga
Tiene una fuente muy clara
La nińa que de elle bebe
Dentro del ańo se casa...

Dziewica z Covadonga
Ma źródło bardzo rzadkie
Dziewczyna, która się z niego napije
W ciągu roku wyjdzie za mąż...

Drugie natomiast źródło o charakterze bardziej monumentalnym znajduje się na przedłużeniu kolegium i domu ćwiczeń, w pobliżu bazyliki. W Covadonga znajduje się przestronna, trójnawowa, neoromańska, różowa Bazylika Matki Bożej Walecznej, wybudowana w latach 1877–1901. Tuż obok mieści się seminarium duchowne oraz wiele hoteli. W pobliżu bazyliki jest pomnik Pelayo, który zachęcał do stawania z bronią w ręku przeciwko Arabom. Wyprawy przeciwko buntownikom zakończyły się wspomnianą bitwą pod Covadonga, którą tradycja uczyniła przełomowym momentem w historii Hiszpanii, a Pelaya zwycięskim wodzem – symbolem ocalenia Hiszpanii.

Grota Pani

Warto kilka zdań poświęcić nazwie Covadonga, która etymologicznie oznacza Cueva de la Señora (Grota Pani) i wywodzi się z języka łacińskiego: Cova dominica. Zwrot ten, składający się z rzeczownika cova – „grota” i przymiotnika dominica podlegał wielu transformacjom: covadominica – covadominca – covadomnca – covadonca – Covadonga. Zdaniem Ramona Pereza de Ayala słowo to powstało w momencie, w którym język kastylijski zaczął wyodrębniać się z łaciny i dlatego można powiedzieć, iż Covadonga wpisuje się w narodziny narodowości hiszpańskiej.

Wśród pielgrzymów przybywających do Covadonga jest i ten największy pielgrzym naszych czasów – Jan Paweł II, który nawiedził sanktuarium Matki Bożej w dniach 20 i 21 sierpnia 1989 roku. Wydarzenie to upamiętnia marmurowa tablica znajdująca się na skale wiodącej do Cueva Sancta.

Sanktuarium w Covadonga rzadko nawiedzają polscy pielgrzymi. A szkoda! Obok sanktuarium w górach Montserrat i Guadalupe jest to najważniejsze miejsce kultu Matki Bożej w Hiszpanii. Piękno Picos de Europa, wspaniałą historię i cudowną atmosferę tego miejsca zaś trudno porównać z jakimkolwiek innym miejscem pielgrzymkowym.